Burgerschap in het basisonderwijs

De Eerste Kamer stemde op 22 juni 2021 in met een nieuwe wet voor burgerschapsonderwijs in het funderend onderwijs. De wet is ingegaan vanaf 1 augustus 2021. De rol van de schoolbesturen is hiermee ook verscherpt. Van hen wordt verwacht dat zij een duidelijke burgerschapsopdracht richting hun scholen communiceren en het bevoegd gezag heeft een zorgplicht voor de schoolcultuur.

Het wetsvoorstel promoveert burgerschapsvorming tot een kerntaak van elke school. Het bevoegd gezag stelt vragen en bekijkt belangrijke punten tijdens alle reguliere schoolbezoeken.

1. Concreet aanbod

Scholen hebben een duidelijk en concreet aanbod voor burgerschapsonderwijs.
Hoe bevorder je het burgerschap door de leerjaren, wat leren leerlingen en hoe evalueer je dat?

2. Respect voor de Basiswaarden

Scholen brengen leerlingen kennis en respect bij over de basiswaarden van de democratische rechtsstaat zoals verankerd in de Grondwet, en de universele rechten en vrijheden van de mens.

Hoe zie je dit terug in het handelen van leerkrachten en leerlingen?

3. Democratische oefenplaats*

De school is een oefenplaats waar leerlingen actief kunnen oefenen met de sociale en maatschappelijke competenties die ze nodig hebben om deel te kunnen nemen aan de pluriforme, democratische samenleving.

Hoe werk je aan empathie, meningsvorming, kritisch denken, oordeelsvorming en het vreedzaam oplossen van conflicten?

*Het bevoegd gezag:

• draagt zorg voor een schoolcultuur die in overeenstemming is met basiswaarden;
• creëert een omgeving waarin leerlingen actief oefenen met basiswaarden;
• draagt zorg voor een omgeving waarin leerlingen zich veilig en geaccepteerd weten, ongeacht verschillen.

4. Respect voor verschillen

School brengt kennis bij over verschillen in godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, afkomst, geslacht, handicap of seksuele gerichtheid.

Hoe zorg je daarnaast dat er respect is voor deze verschillen?

5. Veilige acceptatie

De schoolcultuur sluit aan bij de genoemde basiswaarden. De school is daarmee een plek waar leerlingen het goede voorbeeld krijgen. Ook zorgt het bevoegd gezag samen met de schoolleiding voor een omgeving waarin leerlingen én medewerkers zich veilig en geaccepteerd voelen.

Hoe geef je dat vorm?

Indicatoren uit onderwijskwaliteitsgesprek
Nadat het bevoegd gezag tijdens het reguliere kwaliteitsgesprek de scholen in het voorjaar 2023 heeft bevraagd over de 5 bovenstaande thema’s, brengt het alle MOVARE-scholen in kaart op basis van onderstaande indicatoren:

• Zijn de Basiswaarden zichtbaar in school (is er beleid)?
• Kunnen de Basiswaarden geoefend worden (is er een gepland curriculum)?
• Is de schoolcultuur niet in strijd met Basiswaarden (is er beleid)?
• Is het professioneel handelen van het personeel en het gedrag van de leerlingen in overeenstemming met de uitgangspunten van de ‘Gedragscode voor ICT- en internetgebruik voor leerlingen MOVARE?

Het bevoegd  gezag van MOVARE werkt aan een beleidsparagraaf Burgerschap, die medio 2023 verschijnt. Deze wordt gebruikt voor interne kwaliteitsverbetering en voor de verantwoording in het bestuursgericht inspectieonderzoek. Deze aanvullende maatregelen worden opgenomen in het schoolplan.

In de loop van de nieuwe planperiode 2023-2027 dienen de zes vragen van de kwaliteitsstandaard VS2 (Schoolklimaat) als voldoende te worden beoordeeld.