Gezonde basisschool van de toekomst

De gezondheidssituatie in Limburg is ongunstiger dan in de rest van ons land. Het aantal kinderen, jongeren en volwassenen met overgewicht is groter dan in andere regio’s. Dit zorgt voor verschillende (chronische) ziektebeelden die de kwaliteit van leven van de inwoners van onze regio negatief beïnvloeden. De sociaal-economische situatie in veel wijken in onze regio draagt bij aan een ongezonde leefstijl. Kinderen die in deze situatie geboren worden, hebben niet dezelfde gezondheidskansen als hun leeftijdgenoten in andere wijken. De Gezonde Basisschool van de Toekomst (GBT) wil een bijdrage leveren aan vroege preventie van leefstijl gerelateerde ziekten als diabetes, hart- en vaatziekten en verschillende vormen van kanker, door met jonge kinderen actief te werken aan een gezonde leefstijl.

Dit doen we door kinderen tijdens een verlengde schooldag een programma aan te bieden met ruimte voor hun cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling, maar ook voor meer en gevarieerd bewegen, en een gezonde lunch. De ervaring van de afgelopen jaren en het wetenschappelijk onderzoek dat tussen 2015 en 2020 uitgevoerd werd, laten zien dat we dit patroon kunnen doorbreken. Kinderen die geen ongezonde leefstijl aanleren, hoeven deze op latere leeftijd ook niet af te leren. Ze groeien op tot gezonde volwassenen en dragen hun leefstijl over aan hun eigen kinderen.

De Gezonde Basisschool van de Toekomst is een voor Nederland uniek programma. Het is een initiatief van MOVARE, Universiteit Maastricht, GGD Zuid Limburg en kinderopvangorganisaties in samenwerking met private en maatschappelijke organisaties. Ook de lokale, provinciale en landelijke overheid zijn betrokken bij de GBT.

Het effect van de GBT – evaluatie april 2019
Tussen 2015 en 2019 voerde de Universiteit Maastricht een groot wetenschappelijk onderzoek uit op vier GBT-scholen, die werkten met gezonde voeding en/ of versterkt bewegingsaanbod. Deze scholen werden vergeleken met vier controlescholen. Uit dit onderzoek bleek dat kinderen op de GBT-scholen gedurende de vier onderzoeksjaren een gezonder gewicht, een gezondere buikomvang en een gezonder voedingspatroon ontwikkelden. Kinderen en ouders gaven aan dat het gezonde voedingsgedrag ook thuis merkbaar was. Kinderen op de GBT-scholen bleken fitter te zijn geworden en hun waardering voor de school was hoger dan voor de start van de GBT. Er is meer balans tussen inspanning en ontspanning en biedt kansen om het aanbod voor kinderen op school te verrijken.

Opschaling van de GBT in Limburg én de rest van Nederland
De resultaten van het wetenschappelijk onderzoek zijn niet onopgemerkt gebleven. De Provincie Limburg heeft in 2020 de ambitie geformuleerd om door te groeien naar minimaal dertig GBT-locaties verspreid over de provincie in 2023. Om deze groei mogelijk te maken, faciliteert de provincie twee kwartiermakers. Deze kwartiermakers, beiden gedurende het pilotproject nauw betrokken bij de scholen van MOVARE, ondersteunen lokale overheden en scholen bij de implementatie van het GBT-concept.

Ook landelijk begint de aandacht voor gezonde voeding en beweging toe te nemen. In de Tweede Kamer zijn twee opeenvolgende moties aangenomen die gericht waren op het invlechten van extra aandacht voor gezonde voeding en extra beweegmomenten op scholen in het primair en voortgezet onderwijs. Het RIVM heeft de haalbaarheid van deze ambitie onderzocht en in een rapport rondom dit onderwerp positief geadviseerd. Inmiddels zijn de eerste concrete subsidiemiddelen ter beschikking gesteld voor het verrijken van de schooldag met onder andere gezonde voeding en beweging. Dit heeft ervoor gezorgd dat de GBT ook in de rest van Nederland een bekende, en inmiddels ook door het RIVM als bewezen effectief beoordeelde, interventie is.